Tomografia komputerowa to szybka i bezbolesna technika diagnostyki obrazowej, która używa promieniowania rentgenowskiego, jak w przypadku RTG. Rozróżnia je jedynie to, że w tomografie źródło promieniowania i detektor są ruchome i obracają się dookoła ciała pacjenta, wykonując wiele zdjęć badanego narządu, a następnie komputer łączy je w jeden trójwymiarowy obraz.

Tomografia komputerowa dostarcza dużo więcej informacji niż tradycyjne zdjęcie rentgenowskie, jednak naraża pacjenta na kilkukrotnie większą dawkę promieniowania, dlatego tomografii nie należy nadużywać.

Wskazania do wykonania tomografii komputerowej określa lekarz kierujący pacjenta na badanie, gdy potrzebuje obrazu o większej dokładności, pokazującego wiele przekrojów badanego narządu.

W celu zapewnienia bezpieczeństwa, skuteczności i sprawnego przebiegu tomografii, kluczowe jest właściwe przygotowanie się do badania. Jeśli trzeba będzie podać kontrast, konieczne jest wcześniejsze poddanie się badaniom laboratoryjnym i wykonać badania takie jak:

• oznaczenie poziomu kreatyniny we krwi – wyniki nie starsze niż 30 dni, a w przypadku chorób nerek – nie starsze niż 7 dni
• oznaczenie wskaźnika GFR na podstawie próbki krwi i dobowej zbiórki moczu – w przypadku pacjentów z cukrzycą, którzy przyjmują metforminę, wynik GFR może wskazywać na konieczność odstawienia leku na 48 godzin przed tomografią z kontrastem, a także przez kolejne 48 godzin po badaniu (w tym czasie pacjent powinien regularnie monitorować poziom glukozy i utrzymywać kontakt z diabetologiem)
• oznaczenie stężenia TSH, fT3 i fT4 we krwi – u pacjentów ze schorzeniami tarczycy

Dzień przed badaniem należy zadbać o odpowiednie nawodnienie organizmu, najlepiej wypić dodatkowo 1 litr niegazowanej wody mineralnej, a 6 godzin przed badaniem należy pozostać na czczo (dozwolone jest picie niegazowanej wody).

Do tomografii komputerowej nie trzeba się rozbierać, należy jednak przyjść w odzieży nie zawierającej elementów metalowych (guzików, nitów, zapięć, zamków błyskawicznych itp.), należy zdjąć okulary, zegarek, spinki do włosów, biżuterię czy aparat słuchowy, by nie zaburzać dokładności wyników.

Pacjenci, którzy chorują na astmę, powinni zabrać ze sobą leki wziewne.

Podczas badania pacjent musi położyć się na stole tomografu i wsunięty zostaje do tunelu, w którym znajduje się głowica aparatu tomograficznego. Głowica aparatu krąży w okolicy badanej części, wytwarzające promieniowanie. Tak uzyskany obraz przekazywany jest do komputera ze specjalistycznym oprogramowaniem. Czasami pacjent zostaje unieruchomiony, żeby zmniejszyć ryzyko powstania nieostrości obrazu spowodowane przypadkowym poruszeniem ciała. Dodatkowo, niektóre badania wymagają wstrzymania oddechu, o czym personel medyczny informuje pacjenta, utrzymując z nim stały kontakt.

Czas trwania badania wynosi od 10 do 30 min. w zależności od badanej części ciała. Po wykonaniu badania pacjent może powrócić do codziennych zajęć. 

Tomografia komputerowa wykorzystuje promieniowanie rentgenowskie, dlatego istnieje przeciwwskazanie, chociaż nie jest ono bezwzględne, do przeprowadzenia tego badania w okresie ciąży. Wykonywane jest ono tylko w wyjątkowych przypadkach, gdy istnieje realne zagrożenie życia lub zdrowia przyszłej matki, i to jedynie przy zastosowaniu dodatkowych środków ochrony.

Dodatkowe przeciwwskazania do wykonania tomografii komputerowej dotyczą podania kontrastu zawierającego jod i należą do nich: 

• uczulenie na jod
• niewydolność nerek 
• podwyższony poziom kreatyniny we krwi - stanowi przeciwwskazanie do podania środka kontrastowego, niekiedy jednak można przeprowadzić badanie TK bez kontrastu – wtedy zaleca się indywidualną konsultację radiologa 
• cukrzyca – jeśli w jej leczeniu stosuje się metforminę może zajść konieczność tymczasowego odstawienia leku,
• przy chorobach tarczycy – kontrast można zastosować tylko przy prawidłowych parametrach TSH, fT3 i fT4

O każdej chorobie pacjenta powinien wiedzieć lekarz zlecający badanie i osoby, które wykonują badanie tomografem komputerowym.

Każdy pacjent powinien posiadać skierowanie na badanie i dowód osobisty oraz następujące dokumenty: 

• wyniki wcześniejszych badań (płyty i opisy) oraz karty informacyjne zabiegów operacyjnych 
• historię choroby, która zawiera wszystkie informacje na temat stosowanego lub przebytego leczenia 

Jeżeli tomograf będzie wykonany z podaniem środka kontrastowego, konieczne jest także posiadanie wyniku poziomu kreatyniny (nie starsze, niż 30 dni, a w przypadku chorób nerek – nie starsze, niż 7 dni)

Tomografię komputerową można wykonać wyłącznie ze skierowaniem, nawet jeśli jest to badanie wykonywane odpłatnie. 

Świadcząc usługi w gabinecie prywatnym, lekarz wypisze skierowanie na badanie, jednak Pacjent samodzielnie będzie musiał uregulować płatność za takie świadczenie.

Badanie na NFZ wymaga skierowania od specjalisty np.: ortopedy, kardiologa lub onkologa współpracującego z placówką, która podpisała z Funduszem umowę o refundowanych świadczeniach. Lekarz pierwszego kontaktu również dysponuje właściwymi uprawnieniami, do wystawienia skierowania na TK, jednak ma on pewne ograniczenia.

Jeśli podany był kontrast – w okresie 48 godzin po badaniu należy wypić 1,5-2 litrów płynów obojętnych.